„A co by było, gdyby...?”
Lublin, 19 grudnia 2015r., lubelska Starówka - szaro, mroźno – plusznie, już mrocznie. Góra dwie godziny temu Plac po Farze i okolice wibrowały tornadem głosów: „Wolność dla demokracji! Demokracja wolności! Brońmy swoich praw i swobód”. Stukając podeszwami, lekko spóźniona aż nazbyt boleśnie zdaję sobie wagę z doniosłości i ważności chwili. Skupiona czekam na pierwszy dźwięk, słowo. Ukochane, znane pozornie co do zgłoski i atomu scenicznego kurzu, piąte widziane w życiu, pierwsze tak niezwykłe i niecodzienne - „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego. Mam pełną świadomość, że wygłaszanie ze sceny tych słów w tym określonym momencie czasu i rzeczywistości jest co najmniej aktem heroizmu przemieszanego z kaskaderką. Przecież ten tekst, odpowiednio i w pełni zrozumiany i zinterpretowany jest groźniejszy niż koktajle Mołotowa w rękach skrajnych ekstremistów! Jednocześnie zdaję sobie sprawę, jak bardzo jest „tu i teraz” konieczny, niezbędny, niezastąpiony.
Forma przeciw Lalkarzowi
Tego grudniowego wieczoru zrozumiałam jedno: tylko body objects mogły pokazać w pełni niuanse, sensy, podteksty „Wesela”, unaocznić wszystko, co kłębi się, miota, nawarstwia... Poprzez specyfikę, niezwykłość, wprost minimalistyczną skrajność są idealne do tego celu. Ograniczone do głów, kończyn (czasem ich atrap), z rzadka miewające korpusy (anatomiczność rusztowania, drutów, mocowań, wzmacnia siłę wyrazu, brutalizm i tragizm tych szczególnych lalek!). Wpięcie ich w uprząż lub klipsami w aktora, niejako szczepienie, najpełniejsze zintegrowanie się z nim podkreśla dramatyzm, unaocznia szaleństwo i sytuację (pozornie) bez wyjścia, wzmacnia i brutalizuje charakter postaci. W ich wypadku lalkarz nie gra; on, by zbudować postać, musi najpierw ujarzmić i oswoić Formę, by na tym fundamencie dopiero zbudować Postać! Aktor lalkarz ma w tym wypadku tylko jednego sprzymierzeńca: własne kości, mięśnie, nerwy, kręgosłup. Lecz jednocześnie olbrzymie wyzwanie, niezależnie od płci: body objects wymagają tytanicznej wręcz kondycji, taki mały lalkarski Gaszerbrum. Na swój sposób są piękne, choć dużo trudniejsze i bardziej wymagające niż jakiekolwiek inne.
Mrok, światło, dźwięk...
Półmrok (właściwie na granicy mroczności, rozświetlanej pięcioma dzwonowatymi metalowymi kloszami zbrojnymi w klasyczne komunistyczne żarówki 100-watówki): naturalne środowisko rzeczywistości, postaci, słów i emocji u Wyspiańskiego. Bronowicka chata jest rozświetlona i rozśpiewana tylko pozornie i z daleka; wewnątrz mroczą ją coraz bardziej emocje, namiętności, polemiki, spory, gwałtowności. Starcie Intelektualistów i Chłopstwa, wiedzy z mądrością życiową, przepychu i sztuczności z pięknem i prostotą, konwenansów zasłaniających niesprawnie prostactwo z naturalnością i szczerością. Oczywiście do pewnego momentu, kiedy to w życiu i codzienności nie zamąci (i to nieźle!) Panna Poezja. Bardzo zagmatwane relacje za sprawą Widm, Mar, Zjaw przeróżnych zaczną zaciskać i kleszczyć się pętami i pętlami na duszach, sercach i umysłach Gości, Gospodarzy, Swoich, Obcych. Wszystkich. Boleśnie, bezlitośnie, ostatecznie, bezpowrotnie. Od północy zaczyna gęstnieć, mrocznieć; listopadowa czwarta rano staje się apogeum, chwilą bezczasu i bez-przestrzeni. Wszystko się miesza, waży, kipi w tym ludzko – zaświatowym tyglu. Nic nie jest takie, jak by się wydawało. Nikt nie jest tym, za kogo był brany i kim się zdawał. Jeden
Dziennikarz z drugim Poetą i trzecim Posłem cięgiem gadają,
gadają, gadają: czy coś z tego wynika prócz „lania wody”?
Nic! Skoro inteligencji się nie chciało, a chłopom przywódcy
brakło, o czcze obietnice i słowa na wiatr upomniały się
zaświaty. Zjawy nie tylko oskarżają Ludzi; czynią coś dużo
ważniejszego: rozliczają ich ze stanu, szczerości kruszcu i
zawartości dusz i serc. Marzyłeś? Wierzyłeś? Mówiłeś,
pisałeś? To rusz się wreszcie i wciel słowa i marzenia w czyn;
ileż można siedzieć, medytować i czekać?!Idea wolności, zrównania Panów z Chłopami, wywalczenia czegokolwiek razem w listopadzie 1900 była miazmatem. Choć ludzie tamtej doby rozmawiali, wymieniali poglądy i opinie: Inteligencja i Salony konwersowały, chłopstwo i plebs gadali.
Anno Domini 2015 niewiele się zmieniło: wszystko wiemy lepiej, na wszystkim znamy się najlepiej, jednoczymy się dopiero pod błękitnym F, ptasim świergotem lub instantownie ujarzmieni zdjęciami – najczęściej cudzymi, na pokaz, dla szpanu i lansu i obrobionymi szczegółowo przed puszczeniem ich w sieć. Teraz w dobrym tonie jest tylko komunikowanie się: wymienianie postów, maili, esemesów, lajkowanie, twittowanie, komentowanie (najczęściej jałowe, zupełnie nikomu na nic niepotrzebnych!). Ktoś powie: znak czasów, co się głupia babo czepiasz? Zripostuję: alienujemy się, zamykamy w gettach określonych przez status i pozycję. Więzieni w gęstwinie Internetu Wszystkiego niedługo zapomnimy po co żyjemy, o co nam chodzi, do czego potrzebny nam jest Drugi Inny Człowiek. W czasie sobotniej rozmowy po spektaklu (o tymże zresztą!) Bartosz Siwek zacytował przemądre słowa:
„Ludzie Wschodu spotykają się na ulicach, placach i targach. Ludzie Zachodu już tylko przed komputerami.”
Zła wiadomość: kochani, toż to szczera prawda. Gorsza zasię jest taka, że nie zapowiada się na to, byśmy mieli (a przede wszystkim!) chcieli zmienić ten stan. Ludzkość A.D. 1900 była Narodem: bardziej lub mniej podzielonym, skłóconym, ale świadomym swoich korzeni i miejsca na ziemi i w rzeczywistości.My współcześni roku 2015 mienimy się w większości „obywatelami świata”, nie znając często słów własnego hymnu i (o zgrozo!) podstawowych dat z historii! Zapomnieliśmy, albo nam nie powiedzieli, że społeczeństwa, które tracą znajomość własnej historii i tożsamości, zazwyczaj podążają ku zatracie... Może pora się otrząsnąć, obudzić, zastanowić, przemyśleć co nieco...?!
Najważniejsze na koniec...
Jakub Roszkowski jest człowiekiem młodym (rocznik 1984), lecz o wybitnie „Starej Duszy” - i to jest ze wszech-miar warte szacunku i poważania. Wespół z Maciejem Chojnackim i Michałem Siwakiem stworzyli spektakl ciężki, trudny,pełen emocji i napięć – ale ważki, ważny i pamiętany z pewnością latami. Zachwyca ich szacunek i pokora wobec tekstu, przeszłości, dziedzictwa teatralnego tych, którzy byli przed nimi. Tak rzadkie już dzisiaj u młodych twórców, przez to godne najwyższego szacunku.Choć śmiem twierdzić, że bez widomego udziału świetnego i doświadczonego twórcy lalek - czyli pana Cezarego Sielickiego – zamysł byłby dużo trudniejszy do wcielenia w czyn.
Zasię Anioły Sceniczne z lubelskiego Teatru Andersena zachwyciły społem, rozwaliły na bozony Hicksa, w sensie dosłownym na pewien czas głos i władzę w nogach odebrały. Wyróżniwszy kogokolwiek z zespołu, skrzywdziłabym pozostałych. Zasię Aniołom z Dominikańskiej tą porą z podzięki, zachwytu szczerego i radości teatralnej tylko to ja mogę się głęboko w pas kłaniać – co niniejszym czynie! Drodzy Moi Nieznani Czytelnicy, otóż macie przykazanie poświąteczne: do lubelskiego Teatru Andersena na „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Jakuba Roszkowskiego zgodny poświąteczny marsz! Bowiem ze wszech miar warto!
Anno Domini 2015 niewiele się zmieniło: wszystko wiemy lepiej, na wszystkim znamy się najlepiej, jednoczymy się dopiero pod błękitnym F, ptasim świergotem lub instantownie ujarzmieni zdjęciami – najczęściej cudzymi, na pokaz, dla szpanu i lansu i obrobionymi szczegółowo przed puszczeniem ich w sieć. Teraz w dobrym tonie jest tylko komunikowanie się: wymienianie postów, maili, esemesów, lajkowanie, twittowanie, komentowanie (najczęściej jałowe, zupełnie nikomu na nic niepotrzebnych!). Ktoś powie: znak czasów, co się głupia babo czepiasz? Zripostuję: alienujemy się, zamykamy w gettach określonych przez status i pozycję. Więzieni w gęstwinie Internetu Wszystkiego niedługo zapomnimy po co żyjemy, o co nam chodzi, do czego potrzebny nam jest Drugi Inny Człowiek. W czasie sobotniej rozmowy po spektaklu (o tymże zresztą!) Bartosz Siwek zacytował przemądre słowa:
„Ludzie Wschodu spotykają się na ulicach, placach i targach. Ludzie Zachodu już tylko przed komputerami.”
Zła wiadomość: kochani, toż to szczera prawda. Gorsza zasię jest taka, że nie zapowiada się na to, byśmy mieli (a przede wszystkim!) chcieli zmienić ten stan. Ludzkość A.D. 1900 była Narodem: bardziej lub mniej podzielonym, skłóconym, ale świadomym swoich korzeni i miejsca na ziemi i w rzeczywistości.My współcześni roku 2015 mienimy się w większości „obywatelami świata”, nie znając często słów własnego hymnu i (o zgrozo!) podstawowych dat z historii! Zapomnieliśmy, albo nam nie powiedzieli, że społeczeństwa, które tracą znajomość własnej historii i tożsamości, zazwyczaj podążają ku zatracie... Może pora się otrząsnąć, obudzić, zastanowić, przemyśleć co nieco...?!
Najważniejsze na koniec...
Jakub Roszkowski jest człowiekiem młodym (rocznik 1984), lecz o wybitnie „Starej Duszy” - i to jest ze wszech-miar warte szacunku i poważania. Wespół z Maciejem Chojnackim i Michałem Siwakiem stworzyli spektakl ciężki, trudny,pełen emocji i napięć – ale ważki, ważny i pamiętany z pewnością latami. Zachwyca ich szacunek i pokora wobec tekstu, przeszłości, dziedzictwa teatralnego tych, którzy byli przed nimi. Tak rzadkie już dzisiaj u młodych twórców, przez to godne najwyższego szacunku.Choć śmiem twierdzić, że bez widomego udziału świetnego i doświadczonego twórcy lalek - czyli pana Cezarego Sielickiego – zamysł byłby dużo trudniejszy do wcielenia w czyn.
Zasię Anioły Sceniczne z lubelskiego Teatru Andersena zachwyciły społem, rozwaliły na bozony Hicksa, w sensie dosłownym na pewien czas głos i władzę w nogach odebrały. Wyróżniwszy kogokolwiek z zespołu, skrzywdziłabym pozostałych. Zasię Aniołom z Dominikańskiej tą porą z podzięki, zachwytu szczerego i radości teatralnej tylko to ja mogę się głęboko w pas kłaniać – co niniejszym czynie! Drodzy Moi Nieznani Czytelnicy, otóż macie przykazanie poświąteczne: do lubelskiego Teatru Andersena na „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Jakuba Roszkowskiego zgodny poświąteczny marsz! Bowiem ze wszech miar warto!
autorstwo zdjęć Przemysław Bator, prawa autorskie: Teatr im.H.Ch. Andersena w Lublinie
WESELE Stanisława Wyspiańskiego, opracowanie tekstu i reż. Jakub Roszkowski, scen. Maciej Chojnacki, muz. Michał Siwak; obsada: Mirella Rogoza-Biel (Maryna), Gabriela Jaskuła (Zosia), Urszula Pietrzak (Rachela), Wioletta Tomica (Panna Młoda), Maria Wąsiel (Radczyni), Ilona Zgiet (Gospodyni), Daniel Arbaczewski (Dziennikarz), Konrad Biel (Czepiec), Bogusław „Beniu” Byrski (Pan Młody), Jacek Dragun (Jasiek), Mateusz Kaliński (Gospodarz), Kacper Kubiec (Poeta), Bartosz Siwek (Chochoł), Teatr im. Hansa Christiana Andersena, premiera 19 grudnia 2015.
